FODMAP

FODMAP to termin składający się z pierwszych liter słów fermentowalne oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. Są to formy węglowodanów, które trudno rozkładają i wchłaniają w jelicie cienkim. Przechodzi do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji przez mikroorganizmy jelitowe, gdzie produktem powstałym jest większa ilość gazów jelitowych – dwutlenku węgla, wodoru i metanu.

Ogólnie rzecz biorąc, żywność zawierająca FODMAP jest korzystna dla zdrowych osób, ponieważ wspiera aktywność mikroflory jelitowej. Dla osób cierpiących na zespół jelita drażliwego spożywanie tych pokarmów powoduje spore trudności, dlatego zdefiniowano dietę o niskiej zawartości FODMAP (=niski FODMAP). Dieta ta nie ma charakteru leczniczego, jej celem jest wykrycie konkretnych przyczyn problemów jelitowych i na podstawie tej analizy dostosowanie diety w taki sposób, aby złagodzić objawy.

Aby ten wysiłek odniósł sukces, niezbędny jest przegląd produktów spożywczych zawierających węglowodany FODMAP:

1. Oligosacharydy.
Pierwszy rodzaj to fruktooligosacharydy (= FOS, fruktany). Najwięcej z nich znajduje się w pszenicy, życie, cebuli, czosnku.

Drugi typ to galaktooligosacharydy (= GOS), które występują w roślinach strączkowych i mleku.

2. Disacharydy.
Jedynym disacharydem zaliczanym do FODMAP jest laktoza, jej źródłem są produkty mleczne pochodzenia zwierzęcego.

3. Monosacharydy.
Podaje się, że 30 do 40% zdrowych ludzi i osób z zespołem jelita drażliwego cierpi na nietolerancję fruktozy , czyli nadmiaru fruktozy w stosunku do glukozy. Jeśli ilość fruktozy w diecie jest zbyt duża, jej wchłanianie jest upośledzone i zwiększa się objętość płynów w jelicie cienkim. Z diety wyłączone są miód, owoce, w tym soki tłoczone, syropy (agawa, glukoza-fruktoza, fruktoza-glukoza), czysta fruktoza (powszechnie stosowana jako słodzik w napojach).

4. Poliole.
Nie wchłaniają się całkowicie w jelicie cienkim, dlatego mogą powodować problemy trawienne. Występują naturalnie w niektórych owocach (jeżyny, awokado, morele) i warzywach (bataty, kalafior) lub są stosowane jako substancje słodzące (mannitol, sorbitol, maltitol, izomalt, ksylitol).

Dietę FODMAP najczęściej stosuje się u osób dotkniętych zespołem jelita drażliwego, z pewnymi sukcesami sprawdza się także w przypadku przewlekłych stanów zapalnych przewodu pokarmowego (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna), nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten czy zespołu przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim. Zawsze prawdą jest, że z tą dietą trzeba pracować bardzo ostrożnie, ponieważ niewłaściwie stosowana może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Dietę stosuje się systematycznie, proces ten zazwyczaj dzieli się na trzy fazy:

1. W pierwszej fazie należy wyłączyć z diety wszelkie formy FODMAP, zaleca się na okres 3-8 tygodni.

2. W drugiej fazie   Do diety należy ponownie wprowadzić źródła FODMAP, najlepiej jedną grupę na tydzień.
3. Trzecia faza skupia się na przywróceniu różnorodności diety.

W związku z nowymi badaniami z zakresu mikroflory jelitowej poszukuje się sposobów wsparcia efektu diety low FODMAP poprzez zastosowanie wybranych probiotyków. Okazuje się, że niektóre gatunki Lactobacilli i Bifidobacteria wykazują korzystne działanie.